J
akie wiertła do metalu wybrać? Dla skuteczności i komfortu pracy najważniejszym kryterium przy doborze wierteł jest ich przeznaczenie dla danego materiału. Sprzęt do wykonywania otworów w betonie czy tworzywie sztucznym nie sprawdzi się podczas wiercenia w metalu. Co jeszcze trzeba brać pod uwagę przy ich wyborze i jakie są rodzaje wierteł do metalu?
Czym jest wiercenie?
Wiercenie jest najczęstszym procesem technologicznym, bo prawie w każdym wytwarzanym przedmiocie znajdują się otwory. Są one wykorzystywane np. do montowania podzespołów, jako kanały do przepływu lub elementy złączne. Jest to sposób obróbki otworów w materiale pełnym przy użyciu narzędzia zwanego wiertłem. Może ono być jedno-, dwu- lub trzyostrzowe. Jedną z metod jest wiercenie CNC, które pozwala na wykonanie otworów wyróżniających się dużą powtarzalnością i dokładnością.
Jakie wiertła do metalu? Budowa wierteł
Przy wyborze wiertła do metalu trzeba wziąć pod uwagę kilka istotnych elementów ich budowy. Po pierwsze rozmiar, czyli w tym przypadku zarówno grubość wiertła, jak i jego długość. Zakres dostępnych na rynku rozmiarów mieści zazwyczaj w przedziale od 3 do 32 mm, grubsze są stosowane raczej rzadko. Długość wiertła decyduje o tym, jak głęboki będzie wykonany otwór.
Drugi ważny element to materiał wykonania wiertła. Dla wykonania precyzyjnego otworu w metalowej powierzchni sprawdzi się na przykład stal szybkotnąca HSS. Wiertła takie mają zeszlifowane w specjalny sposób ostrza, które pozwalają im na wiercenie w cynku, miedzi oraz aluminium. Do wykonywania otworów w stali szlachetnej przeznaczone są wiertła powlekane tytanem. Można spotkać także sprzęt do zadań specjalnych — wiertła do metalu ze stali narzędziowej z dodatkiem kobaltu czy wiertła z węglików spiekanych.
Kolejną kwestią jest wyjątkowy kształt wierteł do metalu oraz odpowiednia ilość krawędzi tnących. Ich krawędź skrawająca jest zeszlifowana, mają także rowek wiórowy. Część robocza jest bardzo twarda, co umożliwia im pracę nawet w bardzo twardych materiałach. Wiertła te mają ostre końcówki, dzięki którym mogą łatwo i szybko skrawać metal oraz jednakową średnicę na całej swej długości. Ich krawędzi mogą się różnić w zależności od przeznaczenia.
Wiertła do metalu twardego wytwarzają opiłki i są dużo bardziej ostre od wierteł do metali miękkich. Z kolei te drugie podczas pracy tworzą wióry, a ich krawędzie są bardziej płaskie, dzięki czemu łatwiej wgryzają się w metal. Mogą być używane zarówno do metali miękkich jak mosiądz, jak i do innych miękkich materiałów, np. tworzyw sztucznych.
Wiertla do metalu — rodzaje
Najczęściej stosowane są tutaj wiertła kręte z dwoma ostrzami roboczymi oraz dwoma rowkami służącymi do transportu obrabianego materiału w postaci wiórów. Można wyróżnić następujące rodzaje wierteł do metalu:
zwykłe lub uniwersalne — najpopularniejsze i o szerokim zastosowaniu. Za ich pomocą można wykonać otwory w aluminium, miedzi, mosiądzu i innych metalach miękkich, a także tworzywach sztucznych. Polecane są do użytku domowego, gdyż nie zapewniają precyzyjnych, profesjonalnych efektów, jakie są wymagane w produkcji,
wiertła do metalu twardego ze stali szybkotnącej HSS — to również jedne z najczęściej stosowanych wierteł, które w porównaniu z uniwersalnymi zapewniają znacznie większą precyzję, dlatego są używane głównie przez profesjonalistów. Mogą być w pełni szlifowane, co daje im większą prędkość wiercenia i szybki posuw albo zwykłe, walcowe, bez korekcji ścinu, które nadają się do wiercenia w stali, żeliwie oraz tworzywach sztucznych,
wiertła do metalu kobaltowe — używane wyłącznie przez profesjonalistów, nadają się do twardych i miękkich metali. Powłoka z kobaltu sprawia, że ich ostrza są bardzo twarde, a wytrzymałość nawet sześciokrotnie większa od wierteł ze stali zwykłej. Wiertła kobaltowe z dodatkiem HSS są stosowane do wiercenia w stali nierdzewnej, kwasoodpornej, żaroodpornej, węglowej, stopowej, w żeliwie szarym czy spiekach żelaza.
wiertła do metalu tytanowe — bardzo mocne, twarde i wytrzymałe, dzięki powłoce z azotku tytanu. Można je używać nawet do najtwardszych metali, w tym żeliwa ciągliwego lub brązu utwardzonego. Posiadają dużą odporność na ścieranie, która sprawia, że ich żywotność jest znacznie dłuższa od pozostałych wierteł do metalu. Dzięki nim możliwa jest bardzo precyzyjna obróbka metali polegająca na wierceniu otworów,
wiertła do metalu stożkowe — do precyzyjnego wiercenia, centrowania i nawiercania metali nieżelaznych, blach, stali szlachetnej czy tworzyw sztucznych. Najtrwalszym ich rodzajem są wiertła tytanowe. Wiertła stożkowe pozwalają na szybką i bardzo dokładną obróbkę metalowych powierzchni, których grubość nie może jednak przekraczać 4 mm. Stosuje się je przy budowie maszyn oraz w przemyśle motoryzacyjnym,
wiertła piórkowe — profesjonalne wiertła do metalu, których zadaniem jest obróbka otworów walcowych o niewielkiej głębokości, szczególnie w materiałach twardych.
Osobną kategorią są wiertla do głębokich otworów, stosowane do profesjonalnej obróbki CNC. Głębokie wiercenie CNC znajduje zastosowanie w przemyśle m.in. gazowym czy naftowym, przy produkcji płyt do wymienników ciepła oraz rur hydraulicznych, a także w lotnictwie do produkcji osi turbin czy podwozi samolotowych.
Najpopularniejszym rodzajem wiertła do otworów głębokich jest wiertło lufowe, złożone z części roboczej ze stali szybkotnącej lub węglika spiekanego, rury cienkościennej ze stali stopowej oraz uchwytu ze stali niestopowej jakościowej. Jego praca może odbywać się w sposób ciągły, bo do strefy skrawania doprowadzana jest pod wysokim ciśnieniem ciecz chłodząco-smarujaca, które chłodzi wiertło i wypłukuje wióry z obszaru obróbki. Występuje także wiertło działowe do głębokich otworów, które stosuje się do wykonywania otworów o średnicach mniejszych niż 0,1 mm. Ma ono niewielki posuw ze względu na możliwość zakleszczenia się w otworze, a co za tym idzie małą wydajność.
Podsumowanie
Do osiągnięcia planowanych efektów wiercenia w tak trudnym i wymagającym materiale konieczny jest dobór właściwego wiertła do metalu. Wybór wśród wielu rodzajów tego sprzętu może być wyzwaniem, dlatego warto w razie wątpliwości skorzystać z porad specjalistów albo powierzyć im całe wykonanie.
